Heb je de kamerbrief al gelezen? Op zondag ging de telefoon. Een journalist die me vroeg wat ik er van vond. Ik had de brief nog niet gelezen. Wat staat er in dan? Tja veel, en heel weinig… Dan moet ik hem toch eerst lezen denk ik.
Waar gaat dit over?
De tweede kamer kreeg vrijdag de 13e mei (timing is ook een ding) een brief (of liever boekwerk van 31 pagina’s) over de hervormingen in de jeugdzorg. Vol trots presenteren de staatssecretaris van Ooijen en minister Weerwind dat ze de afgelopen tijd veel gesproken hebben met ouders, jongeren en betrokkenen. Doel van de gesprekken was kijken wat er goed ging en wat er beter kan in de jeugdzorg. Indringende verhalen, en een roep om meer urgente hulp!
Eerlijk, de eerste pagina’s van de brief lezen prima en geven de lezer het gevoel dat hier eindelijk de zaak wordt opgepakt. Maar dan al snel kantelt de brief. En verwordt het tot een kille en zakelijke systeembeschrijving van een niet werkend systeem waar met een verbouwing en hervorming een werkend systeem van moet worden gemaakt. De aanpak van de bewindspersonen: alle problemen in kleine stukken knippen, per stukje een oplossing vinden en klaar!
Nog los van dat ik twijfel of je zo een complex vraagstuk als dit moet aanpakken, zit er bij meer weerstand in de manier van werken omdat het lijkt op hoe de Rijksoverheid ook te werk is gegaan bij de toeslagenaffaire, de aanpak van de problemen in Groningen en misschien ook wel de Corona pandemie..
Een paar voorbeelden
De staatssecretaris stelt voor de werking van de jeugdwet te begrenzen. Prima hoor, heb ik zelf ook jaren geroepen… maar daarmee zijn de problemen van mensen niet weg. Ze vallen niet meer onder de jeugdwet, maar in gezinnen blijven de problemen want thuis is het gedrag nog altijd lastig. En daarmee creëren we een systeem dat mogelijk “werkt” maar kloppen veel mensen op een dichte deur met een hulpvraag.
Nog een voorbeeld. Een ingeboekte bezuiniging voor gemeenten neemt de Rijksoverheid over. Aardig he! Had ik maar zo’n fidele geldverstrekker. Maar weer zit er een addertje onder het gras. Want de Rijksoverheid gaat voor die groep een eigen bijdrage invoeren. Maar wat als een ouder die de eigen bijdrage niet kan betalen toch hulp nodig heeft? Of wat als mensen moeten kiezen tussen brood op de plank, of naar de jeugd GGZ. Laten we die gezinnen dan in de steek? of komen die mensen ook gewoon bij de gemeente met hun zorgen en vragen?
Wij weten wel beter
Gelukkig werken veel gemeenten al veel meer vanuit de leefwereld van mensen. De mens voorop in plaats van het systeem. En natuurlijk moet er iets veranderen. Maar doe dat weloverwogen en start ook vooral het gesprek over welke problemen er zijn en hoe we deze door samen te werken kunnen oplossen. Of zijn sommige problemen misschien ook onderdeel van het leven en moeten we accepteren dat we niet allemaal gelijk zijn? Niet iedere gezin is het modelgezin met vakantiefoto’s in de duinen van Terschelling met coltrui, hippe zonnebril en Golden Retriever. Er moet een omslag plaatsvinden in onze samenleving. En dat vraagt tijd, en een Rijksoverheid die dergelijke lange termijn plannen maakt, een visie heeft en er naar handelt.
Kamer doe er wat aan!
Het in blokjes hakken van systeem problemen om kleine stukjes systeem te verbeteren en te hopen op een beter werkend systeem…. Is dat werkelijk de oplossing? Was een les van de toeslagen affaire niet: bezint eer ge begint?
Ik hoop dat de Tweede Kamer in debat met de bewindspersonen toch vooral het zaadje kan planten om meer fundamenteel naar ontwikkelingen in de samenleving te kijken en van daaruit te redeneren en te zoeken naar oplossingen die werken in de echte leefwereld van mensen en de dagelijkse praktijk van professionals. Je weet wel die mensen uit de eerste alinea van de brief.
