Van beleidspapier naar modderlaarzen
Het is inmiddels een bijna jaarlijks terugkerend ritueel: de derde woensdag in mei (Verantwoordingsdag) waarop de Algemene Rekenkamer de balans opmaakt. De conclusie is de laatste jaren even pijnlijk als voorspelbaar: de overheid loopt vast. Er is geld, er is beleid, en er zijn ambities. Maar keer op keer blijkt de vertaalslag naar de praktijk het struikelblok. We zien onderbesteding op cruciale dossiers omdat de uitvoering verstrikt raakt in regels, procedures en een gebrek aan capaciteit. Helaas haalt het bijna niet het nieuws, of speelde het een rol in verkiezingsdebatten en verkiezingsprogramma’s.
Terwijl in Den Haag de papieren werkelijkheid regeert, zien wij buiten dagelijks de gevolgen. En die zijn zorgelijk. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) houden ons met de Monitor Brede Welvaart een spiegel voor. Als we kijken naar economische groei doen we het prima, maar zodra we inzoomen op ‘natuurlijk kapitaal’ bungelt Nederland onderaan de Europese ranglijsten.
Waar we concreet achterlopen? De kwaliteit van onze lokale leefomgeving staat onder zware druk. Op het gebied van biodiversiteit en de kwaliteit van onze ecosystemen scoren we ver onder het EU-gemiddelde. Ook de waterkwaliteit is een hoofdpijndossier; de doelen van de Kaderrichtlijn Water raken steeds verder uit zicht. We zien een landschap dat verschraalt, weidevogels die verdwijnen en een bodem die uitgeput raakt. Het is geen kwestie meer van 'vijf voor twaalf', de klok heeft twaalf uur al geslagen. Het verlies aan natuurwaarde is niet alleen een ecologisch probleem, het tast de brede welvaart van toekomstige generaties aan.
Precies daarom is de huidige formatiefase denk ik zo cruciaal. Mijn oproep aan informateur Rianne Letschert is dan ook: staar je niet blind op dichtgetimmerde regeerakkoorden, maar focus op uitvoeringskracht. Hoe gaan we de doelen daadwerkelijk halen?
Brede welvaart bereik je niet vanuit een Haagse toren, maar in de regio. Daar ligt de sleutel. Als directeur van Landschapsbeheer Drenthe zie ik dagelijks dat de wil er is. Het maatschappelijk middenveld staat klaar. Wij kennen het landschap, wij hebben de netwerken en wij staan letterlijk met de laarzen in de modder. Gebruik die kracht.
Laten we stoppen met het stapelen van beleidsnota’s en beginnen met het herstellen van ons landschap. Geef het maatschappelijk middenveld het vertrouwen en de middelen om te doen waar we goed in zijn: zorgen voor een groene, gezonde en toekomstbestendige leefomgeving. Minder papier, meer uitvoering. Wij coördineren en realiseren. Samen met duizenden vrijwilligers en een schat aan ervaring en deskundigheid.
